معرفی بهترین کتاب های تاریخ معاصر ایران که باید خواند

۱. کتاب تاریخی همه مردان شاه

«همه مردان شاه» کتابی درباره اتفاق های قبل از انقلاب ۱۳۵۷، به‌ویژه کودتای ۲۸ مرداد، است. استفن کینزر، روزنامه‌نگار آمریکایی، در این اثر درباره روابط ایران و آمریکا در زمان حکومت پهلوی دوم می‌نویسد و توضیح می‌دهد که در آن زمان، آمریکا و انگلیس تا چه اندازه در سیاست‌های داخلی ایران دخالت می‌کردند و این دخالت چه نتیجه‌ای برای ایران و خاورمیانه داشت.

کینزر همچنین در این کتاب نقش آمریکا در کودتای ۲۸ مرداد و برکناری محمد مصدق را تحلیل و بررسی می‌کند. یکی از خواندنی ترین کتاب های تاریخ معاصر ایران همه مردان شاه است.

هنگامی که یک کاروان مرموز حرکت خود را پیش از نیمه‌شب ۱۵ اوت ۱۹۵۳ (۲۵ مرداد ۱۳۳۲) در تاریکی آغاز نمود، اکثر مردم تهران در خواب به‌ سر می‌بردند. در جلوی این کاروان یک خودروی زرهی با علائم نظامی حرکت می‌نمود. به‌ دنبال آن، دو جیپ و چند کامیون نظامی مملو از سرباز به‌ پیش می‌رفتند. آن روز هوا بی‌نهایت گرم بود اما فرارسیدن شب تا حدودی گرما را تخفیف داد.

۲. کتاب دختر ایران از بهترین کتاب های تاریخ معاصر ایران

ستاره فرمان فرماییان اشراف زاده‌ای قاجاری بود که در سال ۱۲۹۹ در شیراز به دنیا آمد. این خود زندگی‌نامه علاوه‌ بر سرگذشت نویسنده، نگاهی هم به رویدادهای مهم تاریخ معاصر از زمان کودتای ۲۸ مرداد تا روزگار بعد از انقلاب ۱۳۵۷ دارد. او در جوانی برای تحصیل به آمریکا رفت و در رشته جامه‌شناسی و مددکاری اجتماعی تحصیل کرد. خودزندگینامه فرمان فرماییان از این نظر خواندنی و جالب‌توجه است که جامعه ایران را در دوره ۳ حکومت متفاوت توصیف می‌کند.

چشم به آینده بدوزید و به گذشتهٔ غیرقابل تغییر فکر نکنید.

۳. معرفی کتاب تاریخ ایران مدرن

یرواند آبراهامیان نویسنده ارمنی آمریکایی متولد ایران است. او در کتاب تاریخ ایران مدرن نگاهی به همه رویدادهای مهم ایران قبل و بعد از انقلاب ۱۳۵۷ دارد. او در این بررسی، به سیاست‌های داخلی و خارجی این بازه زمانی هم می‌پردازد. اگه دنبال جذاب ترین کتاب های تاریخ معاصر ایران هستید که علاوه‌ بر روایت تاریخی به بُعد سیاسی آن هم توجه کند، این کتاب انتخاب مناسبی است.

پادشاهی هایی که در تاریخ از آنها یاد شده بر دو گونه اداره می‌شوند: یا به‌دست پادشاهی که مردم همه بندگان اویند و وزیرانش در سایه مرحمت او در اداره پادشاهی شرکت دارند یا به‌دست شهریار و بزرگ زادگانی اداره می‌شود که جایگاه والای خویش را نه در سایه شهریار به‌ دست آورده‌اند که از نیاکانشان به ارث برده‌اند.

۴. کتاب امپراتوری اندیشه از کامل ترین کتاب های تاریخ معاصر ایران

کتاب «امپراتوری اندیشه» تاریخ ایران از دوره هخامنشیان تا جمهوری اسلامی را روایت می‌کند. نویسنده اثر تاریخ این سرزمین را پرفراز‌و نشیب و پر از حادثه توصیف می‌کند و آن را ناشی از قدمت و موقعیت جرافیایی حساس و مهم آن می‌داند. بنابراین در این اثر، تاریخ ایران را از لحاظ فرهنگی، مذهبی، سیاسی و نظامی بررسی و تحلیل می‌کند.

این تحلیل جامع نقطه قوت این اثر به‌ حساب می‌آید. «امپراتوری اندیشه» یکی از کامل‌ترین و بهترین کتاب‌های تاریخ معاصر ایران به حساب می آید.

ایران در مراحل گوناگون تاریخی اش به‌راستی امپراتوری اندیشه بوده و به تعبیری هنوز هم هست. فرهنگ ایرانی ملتی متنوع به‌لحاظ قومی و زبانی را در کنار هم نگه‌ داشته است.

۵. کتاب تاریخ معاصری پشت بام های ایران

کتاب «پشت بام‌های تهران» اثری داستانی است که به موازات روایت اصلی داستان نگاهی به سال‌های قبل از انقلاب ۱۳۵۷دارد. داستان با روایت دوست احمد، شخصیت اصلی داستان، آغاز و در سال ۱۳۵۲ روایت می‌شود. توصیف وضعیت سیاسی‌اجتماعی جامعه ایران و نقش مردم در رویدادهای سیاسی مهم آن دوره این اثر را در فهرست کتاب‌های داستانی تاریخی قرار می‌دهد.

در تهران تابستان‌ها خوابیدن روی پشت بام رایج است. شب که از نیمه می‌گذرد، هوا خنک می‌شود و کسانی که مثل من روی پشت بام می‌خوابند با تابیدن اولین پرتوی خورشید و رسیدن هوای تازه به ریه‌ها از خواب بیدار می‌شوند.

۶. کتاب تاریخ مشروطه ایران

تاریخ مشروطه از مهم‌ترین رویدادها و کتاب های تاریخ معاصر ایران است. اوضاع اقتصادی و سیاسی ایران در سال‌های قبل از مشروطه روز‌به‌روز رو به‌ وخامت می‌رفت تا اینکه گروهی از متفکران، تاجران و روحانیان یک نظر شدند تا مجلسی برای قانون گذاری و نظارت بر امور کشور تشکیل دهند.

احمد کسروی در این کتاب نگاهی به وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران قبل از دوره مشروطه و تلاش‌های مشروطه خواهان برای رسیدن به هدفشان دارد. کسروی خود در زمان مشروطه با بزرگان مشروطه خواه ارتباط داشت و از نزدیک با جریان‌های این دوره همراه بود.

روزی در پای منبر سیدجمال واعظ در مسجد میرزا موسی، زنی به‌پاخاسته چنین گفت: «دولت ایران چرا از خارجه قرض می‌کند. مگر ما مرده‌ایم؟! من یک زن رخت‌شوری هستم به‌سهم خود یک تومان می‌دهم. دیگر زن‌ها نیز حاضرند.» از این‌گونه نمایش‌ها بسیار روی می‌داد.

۷. کتاب یادداشت های عَلَم از خواندنی ترین کتاب های تاریخ معاصر ایران

امیر اسداله عَلَم وزیر دربار، نخست وزیر و از نزدیکان محمدرضاشاه بود. او هم زمان با شروع کار خود در دستگاه پهلوی، نوشتن خاطرات و یادداشت‌های روزانه خود را آغاز کرد. خانواده او پس از مرگش این یادداشت‌ها را به علینقی عالیخانی دادند تا در قالب کتاب منتشر کند.

کتاب یادداشت‌های علم درباره اندیشه‌ها، اقدامات و حتی عادت‌های شخصی شاه است که در نوع خود بی‌نظیر است. عَلَم علاوه بر روایت روزمره‌ها و رویدادهای مهمی که در آنها شرکت می‌کرده، دیدگاه خود درباره اشخاص و اتفاق‌های مهم را نیز نوشته است که همین امر این کتاب را به یکی از خاص ترین کتاب های تاریخ معاصر ایران تبدیل کرده است.

به‌رغم بودجه عظیمی که صرف تبلیغات می‌شد، مردم نسبت به خبرهای رسانه‌های گروهی داخلی بی‌اعتنا بودند و علت این امر گذشته از عدم امکان مشارکت آنان در فرآیند تصمیم‌گیری سیاسی، شیوه ناشیانه تبلیغاتی بود.

۸. کتاب زنان سیبیلو و مردان بی‌ریش

این اثر شامل تحقیقاتی در حوزه علوم سیاسی و مسئله جنسیت در تاریخ مدرن ایران است. افسانه نجم آبادی استاد دانشگاه هاروارد و پژوهشگر در حوزه مطالعات زنان، جنسیت و تاریخ است. او در این کتاب که از بهترین کتاب های تاریخ معاصر ایران است نگاهی به مسائل جنسیتی و تأثیر آن بر هنر، جامعه و فرهنگ ایرانی در گذر از دوره قاجار تا اکنون دارد.

او ادبیات داستانی، شعر و هنرهایی چون پارچه‌بافی و نقاشی را از این منظر بررسی می‌کند. این اثر از نظر نگاه تازه‌ای که به تاریخ مدرن ایران دارد حائز اهمیت است.

در قرن‌ نوزدهم ایرانیان از این نکته آگاه شدند که کردارهای جنسی و عشق مرد بالغ به اَمرد که در ایران متداول بود، از دید اروپاییان رذیله اخلاقی محسوب می‌شود. هنگامی که «نگاه خیره دیگری» عرصه میل را نشانه گرفت، مردان ایرانی که با اروپاییان در داخل یا خارج از ایران تعامل داشتند، نسبت به اینکه امیالشان زیر نگاه موشکافانه دیگران قرار گرفته است، به شدت حساس شدند.

۹. کتاب تاریخی سیاسی مردم در سیاست ایران

«کتاب مردم در سیاست ایران» شامل ۵ پژوهش از یراوند آبراهامیان، تاریخ نویس ارمنی آمریکایی، است که نقش مردم ایران در رویدادهای سیاسی کشورشان را بررسی می‌کند. در این پژوهش، توجه ویژه نویسنده معطوف مردم است نه سیاستمداران، چراکه او نقش مردم ایران در رویدادهای مهم سیاسی را بسیار پررنگ می‌داند. نویسنده علاوه بر دید تاریخی و سیاسی، مسئله را از دید مردم‌شناسی و جامعه شناسی و روانشناسی نیز بررسی و تحلیل می‌کند.

جمعیت می‌تواند منطقی، پیش بینی پذیر و سرجمع آرام و آرامش‌طلب باشد. جمعیت‌ها را راهپیمایان تشکیل می‌دهند نه آشوب طلب‌ها، مذاکره‌کننده‌هایی که دسته‌جمعی به میدان آمده‌اند و معترضان به مسائل اجتماعی نه جانیانی بی‌سروسامان اعضای اصلی و لازم اجتماع نه تفاله‌ها و پس‌مانده‌های جامعه.

درمجموع جمعیت‌ها متشکل از آدم‌هایی‌اند که به زندگی احترام می‌گذارند و نظر به دستیابی به اهدافی خاص دارند نه کسانی که به رفتارها و اعمال بی‌دلیل خشونت‌آمیز علیه انسان‌ها میدان می‌دهند.

۱۰. کتاب میهن پرست ایرانی از بهترین کتاب های تاریخ معاصر ایران

محمد مصدق سیاستمدار، حقوق‌دان و نخست‌وزیر ایران بود. او بی‌شک از نا‌م آشناترین سیاست‌مداران ایران است. کتاب «میهن پرست ایرانی» روایتی از زندگی و سرگذشت پرفرازونشیب سیاسی مصدق است. کتاب‌های زیادی درباره رویدادهای مهمی چون ۲۸ مرداد و ملی شدن صنعت نفت که مصدق از شخصیت‌های مهم آن است نوشته شده‌اند، اما این کتاب بیش از همه به شخصیت و اندیشه‌های مصدق به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های تاریخ معاصر توجه دارد.

کتاب «میهن‌پرست ایرانی» به‌حق در فهرست بهترین کتاب های تاریخ معاصر ایران جای می‌گیرد که خواندن آن خالی از لطف نیست.

مصدق نخستین رهبر لیبرال و آزادی‌خواه خاورمیانه مدرن بود؛ خردباوری که از تاریک اندیشی نفرت داشت و به اولویت و تقدم قانون معتقد بود. درک او از آزادی، در ایران و در منطقه استثنایی بود. درواقع، هرآینه اگر او به آزادی تعهدی کمتر می‌داشت، بسا که غرب او را بیشتر می‌پسندید. او از خواسته‌اش برای کسب استقلال اقتصادی ایران از بریتانیا عقب ننشست و برای خوشامد واشنگتن کمونیست‌ها را در بند نکرد.

خاص ترین کتاب های تاریخ معاصر ایران کدام است؟

آیا در کتابخانه خود کتابی با موضوع تاریخ معاصر ایران دارید که جای آن در فهرست ما خالی باشد؟ شما نیز بهترین کتاب های تاریخ معاصر ایران را که مطالعه کرده اید به ما و خوانندگان مجله بانوی پارسی معرفی کنید.

منبع: www.chetor.com