همه چیز درباره دلایل برداشتن رحم عمل هیسترکتومی

علیرغم تعداد بالای عمل جراحی برداشتن رحم متاسفانه هنوز هم به‌خاطر رواج باورهای نادرست میان مردم هنوز هم عده‌ای هستند که نمی‌دانند چرا گاهی برداشتن رحم لازم و ضروری است. برداشتن یا برنداشتن رحم یک تصمیم کاملا شخصی است که تاثیر قابل‌توجهی روی زندگی فرد می‌گذارد.

اگر به هر دلیلی مجبور به انجام عمل هیسترکتومی هستید حتما با پزشک متخصص درباره روش های برداشتن رحم، محاسن و معایب آن، روش عمل و نتیجه عمل مشورت کنید. خواندن این مقاله هم به شما کمک می‌کند تا همه چیز را درباره مزایا و معایب عمل برداشتن رحم بدانید.

عمل هیسترکتومی چیست؟

به عمل برداشتن رحم و دهانه رحم هیسترکتومی (hysterectomy) می‌گویند که کل رحم از جمله دهانه رحم (سرویکس) برداشته می‌شود. زنانی که تجربه هیسترکتومی دارند دیگر عادت ماهانه نخواهند داشت و امکان باردارشدن هم از آن‌ها سلب خواهد شد. چرا که زهدان محل نگهداری جنین و پوشش داخلی آن هم منبع خون پریودی است. طبیعتا وقتی رحمی نباشد بارداری و قاعدگی هم نخواهد بود.

عمل هیسترکتومی بنا به دلایل مختلفی و حتی با هدف درمان دردهای مزمن و برخی عفونت‌ها و سرطان‌ها انجام می‌گیرد. بسته به اینکه علت عمل چیست میزان برداشتن رحم هم متفاوت خواهد بود، اما معمولا در بیشتر موارد کل رحم را خارج می‌کنند. گاهی هم علاوه بر رحم، تخمدان و لوله‌های رحمی هم برداشته می‌شوند. کار تخمدان‌ها تولید هورمون‌ها مثل استروژن است و لوله‌های رحم هم تخمک‌ را از تخمدان به رحم می‌برند.

دلایل اصلی برای انجام عمل برداشتن رحم

هیسترکتومی درمان قطعی برای بیشتر بیماری‌های غیرسرطانی است که رحم را تحت تاثیر قرار می‌دهد. یعنی در بیشتر بیمارانی که عمل هیسترکتومی می‌کنند دیگر لزومی برای ادامه درمان بیشتر برای رحم نیست. این عمل بهترین گزینه برای بیمارانی است که تقریبا تمام روش‌های دیگر را امتحان کردند و جواب نگرفتند.

فیبروم رحم شایع‌ترین علت غیرسرطانی برداشتن رحم است. البته باید بگوییم که این جراحی گاهی به‌عنوان راه درمانی برای خون‌ریزی شدید واژینال، اندومتریوز، پرولاپس رحمی، آدنومیوز و سرطان رحم، تخمدان، دهانه رحم یا آندومتر هم مطرح می‌شود. در ادامه به جزئیات مهمترین دلایل عمل برداشتن رحم می‌پردازیم.

عمل برداشتن رحم به دلیل فیبروم رحم

شایع‌ترین دلیل عمل هیسترکتومی، زایده‌های غیرسرطانی هستند که در رحم رشد می‌کنند. فیبروم‌ها باعث خون‌ریزی شدید، درد یا اتساع معده شده و روی باروری هم تاثیر می‌گذارند. پزشک متخصص زنان ابتدا داروهایی مثل قرص‌های ضدبارداری خوراکی یا روش‌های کمتر تهاجمی مثل میومکتومی (myomectomy) را برای درمان فیبروم رحم تجویز می‌کند.

در روش درمان با میومکتومی فقط فیبروم‌ها از بین رفته و رحم دست‌ نخورده باقی می‌ماند. اگر اقدامات درمانی بی‌فایده باشند یا فیبروم عود کرده و همچنان رشد کند و علایم داشته باشد، دیگر وقت آن است که عمل برداشتن رحم بخاطر فیبروم انجام شود.

عمل هیسترکتومی بخاطر سرطان رحم

سرطان علت حدودا 10 درصد عمل‌های هیسترکتومی محسوب می‌شود. مبتلایان به سرطان رحم، تخمدان، دهانه رحم، و آندومتر گزینه نخست این عمل هستند. روش درمان هم بسته به نوع سرطان، میزان پیشرفت بیماری، و سلامت عمومی فرد انتخاب می‌شود. شیمی درمانی و پرتودرمانی هم از دیگر روش‌های درمان سرطان رحم هستند.

در مواردی که بیمار علایم پیش‌سرطانی دارد یا مشکوک به سرطان رحم باشد، پزشک عمل برداشتن رحم را تجویز می‌کند. گاهی، برداشتن رحم راه کم‌خطرتر و امن‌تری برای تشخیص سرطان به‌نسبت نمونه‌برداری از رحم خواهد بود. افراد مبتلا به سندروم لینچ (Lynch syndrome) هم می‌توانند برای کاهش ریسک پیشروی سرطان رحم در آینده این عمل را انجام دهند. سندروم لینچ بیماری ارثی است که احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ، رحم و سایر سرطان‌ها را بیشتر می‌کند.

اگر آزمایش ژن BRCA مثبت باشد دیگر نیازی به هیسترکتومی نخواهد بود چرا که افرادی که این ژن را در بدن خود دارند احتمال ابتلا به سرطان پستان و تخمدان در آن‌ها بالاتر است بنابراین پزشکان صرفا برداشتن تخمدان و لوله‌های رحم را توصیه می‌کنند.

درمان بیماری آندومتریوز

آندومتریوز (Endometriosis) وضعیتی است که بافت پوشاننده رحم بیرون از آن رشد می‌کند. این بیماری درد شدید و اختلال قاعدگی دارد و باعث ناباروری می‌شود. معمولا اولین گزینه پیش از عمل هیسترکتومی برای برداشتن بافت آندومتریوز شده هورمون تراپی یا روش‌های پزشکی است.

با برداشتن رحم، علایم آندومتریوز کم شده یا از بین می‌روند اما احتمال عود بیماری پس از عمل هم وجود دارد. حتما پیش از انجام عمل برداشتن رحم درباره مزایا و معایب آن با متخصص مشورت کنید.

بیماری آدنومیوز رحم

به عارضه نفوذ آستر رحم به ماهیچه رحم، آدنومیوز (adenomyosis) می‌گویند که باعث ضخیم شدن دیواره رحم، درد و خون‌ریزی شدید می‌شود. آدنومیوز معمولا بعد از یائسگی برطرف می‌شود اما اگر علایم شدید باشند احتمالا باید هرچه سریع‌تر برای درمان اقدام شود. معمولا دارو و هورمون تراپی اول امتحان می‌شوند و اگر جواب نداد راه حل بعدی انجام عمل هیسترکتومی خواهد بود.

عفونت لگن در بانوان

بیماری التهابی لگن (PID) نوعی عفونت باکتریایی است که باعث درد شدید لگن می‌شود. اگر این عفونت به‌موق تشخیص داده شود معمولا با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود اما اگر در بدن سرایت پیدا کند به رحم آسیب می‌رساند. افرادی که از عفونت لگنی شدید رنج می‌برند چاره‌ای به‌جز جراحی برداشتن رحم ندارند.

هایپرپلازی (hyperplasia) یعنی ضخیم شدن بیش از حد لایه داخلی رحم به‌خاطر زیاد شدن استروژن. در برخی افراد، هایپرپلازی به سرطان رحم منجر می‌شود. از علایم آن می‌توان به خون‌ریزی شدید قاعدگی اشاره کرد. هورمون درمانی از روش‌های شایع برای درمان هایپرپلازی است اما در صورتی که بیماری وخیم باشد یا به احتمال زیاد به سرطان ختم شود بهترین توصیه عمل هیسترکتومی است.

درمان خون‌ریزی غیرطبیعی بانوان

اگر به‌طور منظم خون‌ریزی قاعدگی شدید یا نامنظم دارید احتمالا از گزینه‌های هیسترکتومی باشید. فیبروم، عفونت، تغییرات هورمونی، و سرطان می‌توانند علل خون‌ریزی‌های نامنظم قاعدگی باشند که با درد و گرفتگی شکم همراه است. گاهی تنها راه چاره علاج خون‌ریزی شدید برداشتن رحم است. البته اگر روش‌های اولیه مثل هورمون درمانی جواب ندهند.

درمان افتادگی رحم

زمانی که رحم از جای اصلی خود جابه‌جا شده و داخل واژن می‌افتد با افتادگی رحم روبه‌رو هستیم که بیشتر در خانم‌هایی شایع است که چند بار زایمان طبیعی (واژینال) داشته‌اند. چاقی یا یائسگی هم می‌تواند مزید بر علت شود. نشانه‌های متداول افتادگی رحم عبارتند از:

• • فشار لگنی

• • مشکلات ادراری

• • مشکلات روده

روش‌های درمانی هم به شدت افتادگی رحم بستگی دارند. گاهی با انجام یکسری حرکات ورزشی و ابزار خانگی می‌توان مشکل افتادگی رحم را برطرف یا حل کرد. یا اینکه پزشکان می‌توانند بافت شل شده لگن را با جراحی غیرتهاجمی ترمیم کنند. اما اگر این روش‌ها جواب ندهند یا مناسب بیمار نباشند، تنها راه چاره برای به دست آوردن سلامت عمل هیسترکتومی خواهد بود.

مهم ترین عوارض انواع زایمان

گاهی در فاصله 24 ساعت بعد از زایمان طبیعی یا سزارین عمل برداشتن رحم انجام می‌شود. در صورت بروز عوارض خاصی مثل خون‌ریزی شدید پزشک چاره‌ای به‌جز خارج کردن رحم از بدن بیمار ندارد. البته این اتفاق به ندرت روی می‌دهد اما برای نجات جان بیمار لازم است.

چسبندگی جفت

چسبندگی جفت یا جفت آکرتا در طول بارداری روی می‌دهد یعنی وقتی که جفت رشد عمیقی در دیواره رحم دارد. شرایطی بسیار خطرناکه که بدون علایم و نشانه است. تقریبا در تمام مواردی که چسبندگی جفت روی می‌دهد تنها راه چاره سزارین است که گاهی باید هیسترکتومی یا برداشتن رحم و تخمدان هم انجام شود.

عمل جراحی تغییر جنسیت

عمل هیسترکتومی از گزینه‌های انتخابی تراجنسیتی‌ها است که می‌توانند فقط رحم را بردارند یا رحم و تخمدان هردو را خارج کنند. افرادی که عمل تغییر جنسیت انجام میدهند معمولا عمل برداشتن رحم را نیز انجام میدهند.

آشنایی با انواع عمل هیسترکتومی یا برداشتن رحم

عمل برداشتن رحم انواع مختلفی دارد که نوع آن تا حد زیادی به دلیل انجام عمل بستگی دارد. انتخاب نوع عمل نیز با توجه به شرایط بیمار و بیماری او تعیین میشود. انواع عمل هیسترکتومی عبارتند از:

عمل هیسترکومی جزیی

در این روش بخشی از رحم خارج می‌شود و دهانه رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های رحم دست نمی‌خورند. این نوع عمل نسبت به مدل های دیگر سبک تر است.

عمل هیسترکتومی کامل رحم

در این نوع، کل رحم و دهانه آن را بیرون می‌آورند. احتمال برداشتن لوله‌های رحم هم هست اما به تخمدان‌ها دست نمی‌زنند. برداشتن لوله‌ها و دهانه رحم ریسک ابتلا به برخی سرطان‌ها را در بانوان کاهش می‌دهد.

هیسترکتومی و سالپینگو-اوفرکتومی

در این روش پزشک رحم و یک یا هردو تخمدان‌ و لوله‌های رحمی را برمی‌دارد. در این روش از هورمون درمانی هم استفاده می‌شود.

روش انجام عمل هیسترکتومی چگونه است؟

هیسترکتومی بسته به علت عمل و اندازه رحم با روش‌های کم تهاجمی انجام می‌شود یعنی با استفاده از برش‌های شکمی کوچک (عمل لاپاروسکوپی یا رباتیک) یا برش غیرشکمی (جراحی واژنی). پزشک ازطریق شکم یا واژن با جراحی لاپارسکوپی، رباتیک یا جراحی باز به رحم می‌رسد. در عمل جراحی باز، پزشک از برش افقی یا عمودی استفاده می‌کند. ریسک عمل و عوارض جانبی آن بسته به نوع عمل کم و زیاد می‌شود.

مهم ترین عوارض و خطرات عمل برداشتن رحم ، هیسترکتومی

هرچند که برداشتن رحم یکی از عمل‌های جراحی امن و بی‌خطر است اما قطعا مثل هر عملی خطرات و عوارض خودش را دارد. البته با انتخاب یک پزشک متخصص خوب و یک سری نکات این خطرات به حداقل میرسد. مهم ترین عوارض عمل برداشتن رحم عبارتند از:

• • عفونت داخلی

• • خون‌ریزی شدید حین یا پس از عمل

• • آسیب دیدن سایر اندام‌ها

• • ایجاد لخته خون

• • مشکلات قلبی یا تنفسی ناشی از بیهوشی

• • انسداد روده

• • مشکل دفع ادرار

• • مرگ

عوارض جدی در عمل هیسترکتومی‌های شکمی بیشتر از سایر روش‌های کم تهاجمی مشاهده می‌شوند. یادآوری می‌کنیم که خانم‌ها بعد از عمل زهدان برداری دیگر پریود نمی‌شوند.

کاهش میل جنسی یا افسردگی از دیگر عوارض بعد از هیسترکتومی هستند. در صورت مشاهده این علایم حتما با پزشک یا متخصص مشورت کنید. اگر عمل به‌گونه‌ای پیش برود که لازم به برداشتن تخمدان‌ها باشد اما بیمار هنوز به سن یائسگی نرسیده باشد، جراح می‌تواند کاری کند که علایم و نشانه‌های یائسگی در بیمار ظاهر شوند مثل گرگرفتگی، خشکی واژن و نوسانات خلقی. برداشتن تخمدان ریسک ابتلا به سایر بیماری‌ها مثل تحلیل استخوان، بیماری قلبی و بی‌اختیاری ادراری را افزایش می‌دهد.

اصلی ترین مزایای عمل هیسترکتومی یا برداشتن رحم

عمل هیسترکتومی باعث بهبود کیفیت زندگی می‌شود. افرادی که از فیبروم رحم، آدنومیوز، آندومتریوز یا اختلال قاعدگی رنج می‌برند می‌توانند با برداشتن رحم از شر این دردهای مزمن خلاص شوند. به‌علاوه اینکه از خون‌ریزی شدید و غیرمنتظره نیز پیشگیری می‌کند. خارج کردن رحم در بیماران مبتلا به سرطان هم اهمیت بسیاری دارد.

دوره نقاهت بعد از عمل خارج کردن رحم چقدر است؟

برداشتن رحم عمل جراحی کم‌خطر تقریبا غیرتهاجمی است که بیمار همان روز عمل مرخص می‌شود و نهایتا دو هفته بعد عمل می‌تواند کارهای سبک را انجام دهد. اما برای انجام کارهای جسمی سنگین‌تر به زمان نقاهت بیشتری نیاز دارد. در روش جراحی باز بیمار حدود دو شب باید در بیمارستان بستری باشد و دوره نقاهت چهار تا شش هفته طول می‌کشد.

در هر صورت واژن برای بهبودی چیزی بین شش تا هشت هفته نیاز دارد بنابراین بهتر است در این فاصله از انجام رابطه جنسی، استفاده از تامپون، دوش واژینال و بلند کردن اجسام سنگین و ورزش شدید خودداری کنید. در طول دوران نقاهت تا بهبودی کامل احتمالا بیمار با موارد زیر روبه‌رو می‌شود:

• • خون‌ریزی و ترشحات واژنی

• • یبوست

• • مشکلات موقت در دفع ادرار

• • اختلالات عاطفی مثل احساس افسردگی ناشی از باردار نشدن

اقدامات لازم پیش از انجام عمل برداشتن رحم

انجام عمل هیسترکتومی تصمیم بزرگ و عمل جراحی مهمی است که زندگی فرد را برای همیشه تغییر می‌دهد. اینکه بعد از عمل دیگر امکان باردارشدن نیست و حتی ممکن است فرد دچار یائسگی زودرس شود. بهتر است پیش از هرگونه اقدامی حتما با متخصص صحبت کنید تا از ضرررت انجام این عمل اطمینان پیدا کنید.

مزایا و معایب هیسترکتومی برای شرایط بدن خودتان را بشناسید و روش‌ها و گزینه‌های دیگر را هم بررسی کنید. در گفتگو با پزشک حتما نوع هیسترکتومی، علایم و نشانه‌های یائسگی، داروهای بعد جراحی، و تغییرات خلق و خویی ناشی از این عمل، و دوره نقاهت باید مشخص شود. اگر گزینه عمل هستید اما همچنان تصمیم به باردارشدن دارید این موضوع را با متخصص درمیان بگذارید. رحم اجاره‌ای یا فرزندخواندگی هم راه هایی برای مادر شدن هستند.

برای عمل هیسترکتومی لازم است تخمدان ها نیز برداشته شود؟

به عمل برداشتن تخمدان‌ها اوفورکتومی می‌گویند. اگر هیسترکتومی به علت غیرسرطانی در بیماری باشد که هنوز به سن یائسگی نرسیده یا کمتر از 55 سال سن دارد، لزومی به برداشتن تخمدان‌ها نیست (اگر سالم باشند). البته شرایط در هر بیمار فرق می‌کند.

در عمل برداشتن رحم باید لوله های رحمی نیز برداشته شود؟

برخی سرطان‌های تخمدان از لوله‌های رحمی شروع می‌شوند. در اینصورت باید لوله‌ها هم خارج شده تا ریسک ابتلا به سرطان تخمدان کاهش یابد.

بعد از خارج کردن رحم فرد یائسه میشود؟

اگر تخمدان خارج نشود خیر یائسگی روی نمی‌دهد. البته اگر هیسترکتومی در دوره پیش یائسگی باشد که هورمون‌های تولید مثل در بدن روند نزولی پیدا کرده‌اند، این کار یائسگی را چندماه تا یک سال جلو می‌اندازد.

آیا بعد از عمل برداشتن رحم صدا کلفت میشود و موی زائد در می آید و نوسانات خلقی ایجاد میشود؟

رحم یا دهانه رحم تاثیری روی صدا، رشد موها و خلق‌وخویتان نمی‌گذارند. اگر در دوره پیش یائسگی باشید یا پیش از هیسترکتومی نوسانات خلقی داشتید، چندان تفاوتی بعد از عمل مشاهده نخواهید کرد.

عمل برداشتن رحم روی میل جنسی و رابطه جنسی خانم ها تاثیر میگذارد؟

جراح باید بکوشد تا طول واژن را تا حد امکان حفظ کند تا تاثیری روی لذت رابطه جنسی نگذارد. هرچند که بعد از هیسترکتومی، دیگر فرد در خلال ارگاسم انقباض رحمی را تجربه نمی‌کند اما در هر صورت به ارگاسم می‌رسد. درحقیقت، از نظر بیشتر افراد، رابطه جنسی بعد از برداشتن رحم بهتر می‌شود چرا که بعد عمل، مشکلات مختل کننده رابطه مثل خون‌ریزی شدید و مستمر در وهله نخست برطرف می‌شوند.

عمل برداشتن رحم با لیزر

عمل هیسترکتومی با لیزر و جراحی روش متداول برداشتن رحم است که علایم ناشی از بیماری‌های مختلف را برطرف می‌کند. گاهی حتی این عمل می‌تواند زندگی فرد را هم نجات دهد. مهمترین اتفاقی که بعد از خارج کردن رحم می‌افتد این است که دیگر بارداری امکان‌پذیر نخواهد بود و احتمال یائسگی زودرس هم وجود دارد. اما این عمل مشکلات زیادی مثل خون‌ریزی شدید یا قاعدگی نامنظم، و درد لگنی را بهبود می‌بخشد.

حتما پیش از عمل درباره شیوه انجام جراحی، عوارض و مزایای آن تحقیق کنید. اگر شما تجربه ای در این زمینه دارید با دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید.

منبع: niniban.com